یکی از نقص های مادرزادی رایج لب شکری یا شکاف کام در نوزادان است. لب شکری و شکاف کام به این صورت است که شکافی در سقف بالای دهان یعنی کام و شکافی در لب بالایی به وجود می آید؛ که این نقص بستگی به دوران جنینی نوزاد دارد اگر در دوران رشد، ساختار صورت به طور کامل رشد نکند باعث به وجود آمدن این نقص می شود. می توان گفت بیشتر این نقص یک مشکل مادر زادی است و گاهی به بیماری های ژنتیکی و سندروم مربوط است.
امروزه با پیشرفت علم پزشکی این مشکل با عمل قابل اصلاح است. پزشکان با تمام سعی خود یک جراحی بی نقص را انجام می دهند که کمترین جای زخم بر روی صورت نوزاد باقی بماند.
شکاف کام و لب چه علائمی دارد:
- بیشتر بعد از تولد نوزاد شکاف لب و کام دهان دیده می شود که همه دو طرف صورت را تحت شعاع قرار می دهد.
- شکاف لب در بیرون به شکل شیاری کوچک دیده می شود ولی در امکان دارد به سمت لثه های بالایی و یا سقف دهان و بینی ادامه پیدا کند.
بعضی مواقع شکاف تنها در قسمت ماهیچه های نرم کام رخ می دهد و در پشت دهان را در بر می گیرد؛ و فقط با گذشت زمان و شدت گرفتن علائم دیده می شود.
علائم شکاف کام و لب شکری شامل:
- مشکل در تغذیه
- خروج مایعات و غذا از راه بینی
- بلع دشوار و سخت
- صدای تو دماغی
- عفونت های مکرر گوش
زمان مناسب برای مراجعه به پزشک
معمولاً این مشکل بلافاصله بعد از تولد قابل تشخیص است و می توان با مراجعه به پزشک مراقبت های اولیه را شروع کرد. اگر علائم شکاف کام زیر مخاطی در کودک ظاهر شود باید به پزشک کودکان مراجعه کرد.
علت به وجود آمدن شکاف کام و شکاف لب چیست؟
این اتفاق زمانی رخ می دهد که بافت دهان و صورت نوزاد به درستی با هم ترکیب نشده باشد. معمولاً در ماه های دوم و سوم بارداری بافت های لب و کام دهان شکل می گیرد و به هم جفت می شوند؛ اما در کودکان مبتلا به نقص مادر زادی این اتفاق هرگز رخ نمی دهد یا در یک سمت رخ می دهد. گاهی اوقات پدر یا مادر می تواند ژنی را به نوزاد منتقل کند که باعث به وجود آمدن این شکاف می شود.
بعضی مواقع این مشکل بخشی از یک سندروم ژنتیکی است که باعث شکاف کام یا لب شکری می شود. در برخی ژن ایجاد کننده مشکلات ارثی در کودک می شود.
عوامل خطر ابتلا به شکاف لب و کام چیست:
- سابقه خانوادگی: اگر یکی از اعضای خانواده دچار این مشکل شده باشد امکان مبتلا شدن فرزند به نقص مادرزادی بیش تر می شود.
- استفاده از بعضی مواد در دوران بارداری: مادران بارداری که سیگار می کشند، الکل مصرف می کنند و یا یک سری داروهای خاص مصرف می کنند بیشتر امکان دارد نوزاد با نقص لب شکری یا شکاف کام به دنیا بیاورند.
- دیابت: مادرانی که دیابت دارند امکان به دنیا آوردن فرزند با این مشکل را دارند.
- چاقی در زمان بارداری: برخی از تحقیقات نشان داده که در زنان چاق خطر مبتلا شدن نوزاد بیشتر است.
تحقیقات نشان داده مردان بیشتر از زنان مبتلا به لب شکری با شکاف کام می شوند. این در حالی است که در زنان کام شکافته بدون لب شکری شایع تر است.
عوارض جانبی شکاف کام و لب چگونه است؟
تغذیه سخت: کودکانی که مبتلا به لب شکری هستند تغذیه از شیر مادر و مکیدن سینه مادر برایش دشوار است.
عفونت گوش و شنوایی کم: در کودکانی که نقص شکاف کام دارند عفونت گوش میانی و از دست دادن شنوایی شایع است.
مشکلات دندانی: مواقعی که شکاف تا لثه فک بالایی ادامه داشته باشد، احتمال دارد رشد دندان با نقص هایی رو به رو شود.
مشکلات گفتاری: کام در تشکیل صداها نقش مهمی دارد ولی زمانی که فرد مشکل کام شکافته دارد در گفتار تأثیر می گذارد.
اقدامات لازم برای پیشگیری از شکاف کام و لب
انجام مشاوره ژنتیکی، مصرف ویتامین ها قبل از بارداری، عدم مصرف الکل و عدم مصرف دخانیات می تواند به والدینی که فرزند متولد شده با این نقص را دارند کمک کند تا برای به دنیا آوردن فرزند بعدی مشکلات کمتری داشته باشند ولی باز هم با این حال این بیماری قابل پیشگیری نیست.
تشخیص شکاف کام و لب چگونه امکان دارد؟
اغلب بعد از تولد نوزاد موارد لب شکری و یا شکاف کام شناسایی می شود و بعضی از موارد هم در سونوگرافی قبل از تولد قابل تشخیص هستند.
سونوگرافی قبل از تولد
برای سونوگرافی از امواج صوتی برای تشکیل تصویری دقیق از جنین در حال رشد استفاده می شود. در تصاویری که پزشک بعد از سونوگرافی به دست می آورد امکان دارد تفاوتی در ساختار جنین بیاید. این کار هم در هفته سوم بارداری قابل تشخیص است؛ اما گاهی عارضه کام شکافته با سونوگرافی قابل رویت نیست.
درمان شکاف لب و شکاف کام چگونه انجام می شود:
همیشه هدف از درمان لب شکری یا شکاف کام توانایی کودک برای غذا خوردن، صحبت کردن و شنوایی و ظاهر بهتر انجام می شود.
این درمان مراحلی دارد که شامل:
- جراحی پلاستیک و اصلاح کام و لب شکافته که نیاز به همکاری متخصص گوش و حلق و بینی و متخصص پلاستیک دارد
- جراح دهان و دندان
- پزشک متخصص کودکان
- دندانپزشک اطفال
- شنوایی سنج
- پرستار
- گفتار سنج
- مشاور ژنتیک
- مددکار اجتماعی
- روانشناس
جراحی معمولاً برای اصلاح لب شکری در سه ماهگی تا شش ماهگی انجام می شود و اصلاح کام شکافته تا 12 ماهگی و هرچه زودتر در سنین کمتر انجام شود بهتر است و همچنین جراحی های تکمیلی بین دو سالگی تا نوجوانی انجام می شود.
دندانپزشکی مشهد[/vc_column_text][/vc_column][/vc_row]
